Boekbespreking door Yves Taffin
Het aantal mensen dat door het leven gaat met één of andere oogafwij-king (gaande van kleurenblindheid, over slechtziendheid tot volledige blindheid) wordt ruwweg geschat op ongeveer een tiende van de bevolking. Toch zie je dat niet weerspiegeld in het aantal schrijvers. Auteurs met een visuele beperking zijn eerder uitzondering, zelfs als je rekening houdt met die enkelen die het wel zijn, maar het liever voor de buitenwereld verborgen houden!
Gelukkig zijn er op die regel uitzonderingen.
Neem nu de in korte tijd behoorlijk bekend geworden Nederlandse Annemiek van Munster, inmiddels toe aan haar tweede non-fictie boek. Na ‘Plus 23, een revalidatieproces in beeld’ uit 2010, verscheen onlangs namelijk eveneens bij de Stichting Zicht in Zicht ‘Expeditie Ribbelroute: slecht¬ziendheid in het dagelijks leven’, een boek dat naast onder andere columns van Annemiek, ook verhalen van andere blinden en slechtzienden bevat, zoge¬naamde gastcolumns.
Dergelijk boek bespreken is geen sinecure. Het gaat immers om nagenoeg evenveel verhalen als er getuigenissen in te lezen staan.
Een uittreksel uit Annemieks voorwoord spreekt alvast voor zich:
Expeditie Ribbelroute bestaat uit een verzameling columns en blogs waarin ik mijn persoonlijke ervaringen uit de afgelopen drie jaar heb beschreven. De weg die ik tijdens deze jaren insloeg verliep op zijn minst gezegd avontuurlijk. Die leidde me langs kronkels, bochten en obstakels en zette me soms op een verkeerd spoor. De geleidelijnen voor blinden en slechtzienden op straat zie ik als symbool voor dit avontuurlijke pad. Deze voor ons alom bekende ribbelroutes leiden net als de weg die ik gegaan ben soms naar het gewenste doel, maar worden ook vaak geblokkeerd, houden niet zelden plotseling op of sturen je af en toe een ronduit gevaarlijke verkeerssituatie in. De ribbelroute die ik aflegde noem ik daarom gekscherend een ware expeditie. De columns in Expeditie Ribbelroute zijn onafhankelijk van elkaar te lezen, maar geven als geheel een indruk van mijn leven na het revalidatietraject dat ik in 2008-2009 volgde bij Visio Het Lo-Erf en dat ik uitgebreid beschrijf in mijn eerste boek +23, een revalidatieproces in beeld (2010).
Doel van het boek is een zo helder mogelijk beeld te geven van wat blinden en slechtzienden in het dagelijkse leven meemaken en te trotse¬ren krijgen. Daarbij is de mate van begrip en inlevingsver¬mogen van de niet-visueel gehandicapte medemens een bepalende factor, natuurlijk.
Naar mijn bescheiden mening is Annemieks opzet dan ook prachtig geslaagd. Want het is absoluut geen makkie om als slechtziende je weg te vinden in de bijzonder visueel ingestelde wereld van vandaag. Gelukkig is daar haar immer aanwezige geleidehond Chanda en kan Annemiek net als veel andere visueel gehandicapten, een beroep doen op een aantal specifieke sociale voorzieningen, en technische en andere hulpmiddelen. Van die uiteenzettingen alleen al steek je behoorlijk wat op. Toch is het elke dag een strijd die je als slechtziende moet aangaan, al weet je drommels goed dat het een strijd is die je nooit kan winnen.
Annemiek heeft het vooral ook lastig met haar maatschappelijke situatie van ‘afgekeurde’ voor het arbeidsproces. Vóór 2008 professio¬neel en sociaal goed bezig, lijkt deze handicap haar letterlijk als roet in het eten te zijn geworpen. Na haar revalidatie wil ze weer aanhaken aan de trein die hedendaagse maatschappij heet, maar het lijkt wel of haar ‘krakkemikkig’ wagentje er maar wat achteraan sjokt: af en toe een column mogen schrijven, terwijl je jezelf zo graag in grotere projecten wil storten en waarmaken. Het IS inderdaad frustrerend. En dan heb ik het nog niet over de roman die ze zo vurig wil gaan schrijven.
Wat de auteur naar mijn gevoel moet leren, en daar is ze onbewust wel mee bezig, is haar nieuw gestelde grenzen aanvaarden en zich binnen die krijtlijnen een comfortzone creëren die haar verdere leven mogelijk en vooral ook draaglijk maakt. Met andere woorden: zich niet focussen op de dingen die ze niet meer kan, maar des te meer op de dingen die ze wel nog kan, want die zijn er voldoende.
Ik zou zeggen: Annemiek, wees liever groot in iets kleins, dan klein in iets groots!
Het feit dat je de laatste jaren twee unieke boeken hebt geschreven die duidelijk beantwoorden aan een maatschappelijke behoefte, en die er anders nooit zouden zijn gekomen als je die handicap niet had gehad, is op zich een niet te onder¬schatten prestatie die weinigen je zullen nadoen.
Het Bijbelse gezegde: tel je zegeningen, is hier dus zeker op zijn plaats.
Gemakkelijk is het zeker niet. Dat zul je mij niet horen zeggen. Maar makkelijk is dan ook geen uitdaging.
Mijn ervaring is overigens dat op het moment dat je als slechtzien¬de denkt: nu beginnen die zienden het toch te snappen, dat er dan meestal weer iets gebeurt waarbij je laat ons maar zeggen in een rol valt met een hoog Mister Bean,-gehalte.
Een voorbeeld waar ik persoonlijk mee te maken kreeg: iemand die ik zeer goed ken is in de supermarkt bezig de vervaldatum van enkele producten te controleren, op de heel eigen manier zoals de meeste slechtzienden dat doen: kort bij de ogen dus. Komt een man over haar schouder meekijken en zegt doodleuk:
‘Je hoeft er niet aan te ruiken, hoor!’
Inderdaad, op zo’n moment zakt je broek af, en zou een sterk en bondig weerwoord goud waard zijn, natuurlijk.
Dergelijk incident toont mijns inziens eens te meer aan hoe broodnodig boeken als +23 en Expeditie Ribbelroute wel zijn. Het doet dan ook bijzonder veel plezier te vernemen dat +23 tot nu toe maar eventjes 3.400 keer over de figuurlijke toonbank ging. Niet slecht voor een boek in dit genre, zullen reguliere uitgevers je verzekeren, zeker als ze het zelf ooit zouden hebben afgewezen als zijnde ‘commercieel oninteressant’.
Slechtziendheid is een relatief onbekende en daardoor onbegrepen en onderschatte handicap. Stichting Zicht in Zicht wil hier verandering in brengen. Middels projecten en publicaties als ‘Expeditie Ribbelroute’ en ‘+ 23’ brengt Stichting Zicht in Zicht slechtziendheid op een eigentijdse manier voor het voetlicht om zo te proberen een betere integratie van slechtzienden in de maatschappij te bewerkstelligen.
Annemiek van Munster:
Expeditie Ribbelroute, slechtziendheid in het dagelijks leven
Uitgegeven door Stichting Zicht in Zicht in 2013
Zwartdrukboek: ISBN 9789081567305
kost 12,50 + 3,95 verzendkosten voor bestellingen vanuit Nederland. Voor bestellingen vanuit België zijn de verzendkosten 9,95.
Daisy-boek: ISBN 9789081567329
kost 10,00 (geen verzendkosten)
Speciale aanbieding:
voor zwartdrukboek en daisyboek samen: 20,00 + 3,95 verzendkosten (voor België 9, 95 verzendkosten).
Alle info: www.annemiekvanmunster.nl en www.zichtinzicht.nl
***
terug naar de inhoudsopgave
terug naar de beginpagina van Pointe
terug naar de beginpagina van de website